پرسه‌زن

جشوقان تاریخی تر از آنی بود که فکر می کردیم و البته خیلی خلوت. سر ظهر رسیده بودیم. بنی بشری در آبادی پیدا نمی شد. ولی سنگ چین بستر مسیل اول روستا و بعد آسفالت درست و درمان کوچه ها و سقف های گنبدی ایزوگام شده ی روستا نشان می داد که این روستا آباد است و متروکه نیست. به مرکز روستا رسیدیم. طاق نصرتی داشت که بالایش یک بچه گنبد طلایی ساخت مازندران گذاشته بودند. خوشم آمد که برای امامزاده و مسجد روستایشان ازین گنبد طلایی های ساخت کارگاه های مازندران استفاده نکرده اند. رسیدیم به میدان مرکزی روستا که اسمش را گذاشته بودند میدان آزادی. ولی روی دیوار نوشته بودند میدان انقلاب. کتابخانه ی عمومی روستا یک ساختمان چهارگوش بود کنار حوض رختشویی روستا. آن طرف تر آب قنات جاری بود و پشت دیوارها هم انارهای خشکیده بر درخت ها چشمک می زدند. مسجد جامع روستای جشوقان (مسجد دلاورآقا) زیبا بود. بر پلکان ورودی لایه ای ترد و شیرین از برف نشسته بود. وارد حیاط مسجد شدیم و زیبایی خودمانی اش ما را گرفت. 3 شبستان داشت و سادگی اش دوست داشتنی بود. از پنجره های مشبک آجری اش می شد روستا را از شبستان های مسجد دید. از برای عهد صفویه و قرن دهم هجری بود و خوب بازسازی کرده بودند و خوب سرپا نگهش داشته بودند. هنوز هم برای نماز خواندن مورد استفاده ی اهالی روستا بود. کوزه ی گوشه ی حیاط آدم را یاد داستان خمره ی هوشنگ مرادی کرمانی می انداخت. بالاتر از مسجد کوه چل بود که رویش یک یاحسین بزرگ نوشته بودند. می گویند کوه چل ثبت میراث فرهنگی هم شده. به خاطر این که اسناد زیادی از زندگی در غارهای این روستا به دست آمده است. روی کوه روبه رو هم یک یا ابوالفضل بزرگ نوشته بودند. پیدا بود که اوج زندگی در این روستا ایام محرم است. هم از نوشته های روی کوه ها، همه از حسینیه ی کنار مسجد جامع، هم از آن طاق نصرت ورودی به مرکز روستا.جشوقان کوهپایه ای بود. علاوه بر مغازه های معمول، مغازه های رنگرزی و نقشه کشی هم یافت می شد. نقشه کشی هم منظور نقشه ی فرش بود. فرش های دستبافت جشوقان هنوز باعث رزق و روزی و چرخش اقتصاد بود.باصفا بود روستای جشوقان. حمید می گفت توی روستاهای واشقان اهالی روستا دو دسته اند. یک عده همیشه ساکن روستا هستند. یک عده خوش نشین اند. در ایام خوش سال (نوروز و محرم و فصل گرم) به روستا می آیند. روستای جشوقان آباد بود. ولی معلوم بود که تعداد زیادی از اهالی روستا خوش نشین اند. خانه های خوبی ساخته اند. کوچه ها و خیابان ها را آسفالت کرده اند. نمای خانه ها را به شکلی سنتی ساخته اند. سقف گنبدی ایزوگام شده ساخته اند. اما در زمستان و سرما ساکن روستا نیستند.یار گفته بود مسجد چیرمان هم از برای قرن هفتم است. دیدنش خالی از لطف نیست. توی جشوقان یک نفر را دیدیم و آدرس پرسیدیم. گفت باید از کمربندی بروید تا به چیرمان برسید. چیرمان اسم روستای بعدی بود که 3 کیلومتر تا جشوقان فاصله داشت. رفتیم. آن جا هم آب قنات جلوی مسجد بالا آمده بود. حوض رختشویی جلوی مسجد بود و مابقی آب جاری می شد در استخری که پای قنات بود و پایین دست هم پر بود از درخت های بادام. بهار زیبایی باید داشته باشد روستای چیرمان. مسجد جامع چیرمان نوساخت بود. یعنی ساخت سال 1354. خانمی آن جا بود. پرسیدیم مسجد قدیمی چه شده؟ گفت آن مسجد قدیمی را خراب کردند و این مسجد را ساخته اند. خیلی خوش برخورد و مهربان بود. ناهار دعوت مان کرد. تشکر کردیم. پرسیدیم می خواهیم برویم ورزنه چطور باید برویم؟ جاده ای هست که از چیرمان به ورزنه برویم؟ نمی دانست.اینترنت نداشتیم. نقشه اطلس ایرانی هم که توی ماشین داشتم جاده ای را نشان نمی داد. توی روستا راه افتادیم و پرسیدیم. گفتند جاده خاکی ای وجود دارد که به سمت ورزنه می رود. گفتند 10 کیلومتر جاده خاکی است. گفتیم باشد. بهتر است از برگشتن و راه تکراری رفتن. به روستای آبچویه رسیدیم. کسی نبود. زنگ در خانه ای را زدم و آدرس پرسیدم. گفتند از گردنه باید بروی.جاده آسفالته بود. فقط سال ها بود که تعمیر نشده بود و پر از دست انداز شده بود. به همین خاطر می گفتند جاده خاکی است. آسمان عجیب آبی بود. کوهپایه ها زیبا بودند. منطقه ی حفاظت شده بود. رفتیم و رفتیم تا که رسیدیم به یک برج کاهگلی. کنار یک مرغداری بود. سگ ها برایمان پارس کردند. چوبی برداشتیم و بی این که محل شان بگذاریم رفتیم سمت برج کاهگلی. به نظر کبوترخانه می آمد. اما نزدیک که شدیم خیلی شبیه برج طغرل شهر ری شد. با این تفاوت که کاهگلی بود. برج کبوتر نبود. حیاط کوچکی داشت. وارد شدیم. راه به درون برج نداشت. آن طرف در چوبی بزرگی داشت. بازش کردیم. برج دایره ای و چند طبقه بود. در چوبی اش خیلی کلفت بود. پلکانی به سمت بالا داشت که خراب شده بود. با احتیاط وارد شدیم. ترس از مار و خزنده داشتیم. چراغ قوه انداختیم و از پلکان بالا رفتیم. ولی پلکان خراب شده بودند. فقط دیدیم که طبقه ی بالایی هم وجود دارد. احتمالا برج 4 طبقه بود. از روی تیرک های چوبی برج می گویم. هیچ نام و نشانی نداشت. سوادمان هم قد نمی داد که تخمین بزنیم برای چه دوره ای است. ولی چند طبقه بودن و مسکونی بودنش برایمان جالب بود. در میانه ی کوه ها هم بود آخر. البته در بالای یکی از کوه های اطراف برجکی کاهگلی وجود داشت. شاید به آن ربطی داشت. بالای کوه ها پرنده های شکاری با شکوه و آرام پرواز می کردند. سر درنیاوردیم و رها کردیم و جاده را ادامه دادیم. جاده فرعی بعد از روستای آبچویه دوباره می رسید به جاده ی اصفهان نائیین. 2-3کیلومتری ادامه دادیم و رسیدیم به جاده ای که ما را به ورزنه می رساند. از کوهپیایه ها رد شدیم. جاده سیخ و مستقیم می رفت. و هر چه به سمت ورزنه نزدیک تر می شدیم پوشش گیاهی فقیر و فقیرتر می شد و بیابان لم یزرع و صاف. ورزنه در خشکی کویر قرار داشت. ما که از سمت جشوقان داشتیم می آمدیم خشک و لم یزرع شدن دو طرف جاده برایمان کاملا محسوس و حتی نومیدکننده بود.از کنار برج کبوترخانه ورزنه رد شدیم و رفتیم به پمپ بنزین شهر تا شکم کیومیزو را قبل از خودمان سیر کنیم. گرسنه مان بود. سرچ زدیم. رستوران مهدی نزدیک مان بود. رستوران و کله پزی مهدی. (مغازه دوگانه سوز). ولی از شانس مان بسته بود. گفتیم املت بزنیم. نان محلی ورزنه خریدیم و گوجه و تخم مرغ و رفتیم سمت پارک ساحلی ورزنه. در حاشیه زاینده رود. نشستیم زیر درخت های بلندبالا و املت مشتی زدیم به رگ. می گویند ورزنه شهر زنان چادر سفید است. ما هم چند خانمی را که در شهر دیدیم پوشیده در چادر سفید بودند. اما در کنارشان چادر سیاه پوش هم دیده می شود. ترکیب و تضادشان جالب نبود. چادر سیاه هم وارد شهر شده بود...بعد رفتیم سمت زاینده رود و ساحل. خیلی شبیه اصفهان ساخته بودند پارک ساحلی را. اما رودخانه آب نداشت. زهکشی کرده بودند و مانداب گندیده ای شکل گرفته بود. اما زاینده رود خشک بود. پل دهه دهانه را دیدیم. 3 دهانه اش بازسازی شده و تافته ی جدابافته بود. بعد فهمیدیم که اولش هم این پل 7 دهانه بوده و زمان قاجار 3 دهانه ی دیگر اضافه کرده اند و شده 10 دهانه. این جا اطلاعات خوبی در مورد این پل نوشته است:https://www.yjc.ir/fa/news/4881543رفتیم روی پل. هوا خوب بود. آسمان به شدت آبی بود و این هوای خوب را لک لکی سفید بر بالای پل تکمیل کرد. خوش و بی خیال آمد نشست روی پل. شروع کردم ازش فیلم گرفتن و نزدیک شدن. تا فاصله 4متری اش هم که رفتم باز هم نپرید. نمی ترسید. خوشحال شدم که نمی ترسد. می گویند لک لک پرنده ی خوش یمنی است.بعدش راه افتادیم سمت رامشه. می خواستیم وسط جاده ی اصفهان شیراز دربیاییم. ولی دیدن گاوچاه ها ما را از راه به در کرد. وارد یکی از خانه ها شدیم. گاوچاه و شترچاه های ورزنه تبدیل به یکی از جاذبه های توریستی آن شده. چاه آبی بود و گاو کوهان داری پای آن و سطح شیبداری زیر پایش. چاه بان برایمان توضیح داد که این گاو کوهان دار سیستانی است. چاه های ورزنه عمیق اند. کشیدن دلو آب از آن ها کار سختی است. برای کشاورزی نیاز به آب بوده. این گاوها وظیفه ی کشیدن آب از چاه های عمیق را به عهده داشته اند. طنابی که به دور گردن گاو بسته شده بود چند بخش مجزا داشت و هر بخش هم برای خودش یک اسمی. گاو فقط با صدای صاحب خودش آب را از چاه بالا می کشید. صاحبان این گاوهای سیستانی برای این که گاوشان بدون حضور خودشان مورد بهره کشی قرار نگیرند آن ها را شرطی کرده بودند. فقط با یک دوبیتی با صدای صاحب خودشان شروع به کار می کردند. با صدای بقیه هیچ کاری نمی کردند و نمی کنند و حتی شاخ هم می زنند. صاحب گاو با صدای خوش یک دوبیتی از باباطاهر خواند و سرخه (اسم گاوی که دیدیمش) شروع به حرکت به سمت پایین سطح شیب دار کرد و دلو آب را بالا کشید. وقتی دلو را خالی کردند خودش دوباره آمد بالا. نفری 3هزار تومان برای این توضیحات و شیرین کاری سرخه سلفیدیم. تپه ها و رمل های ماسه ای ورزنه هم جذاب بودند. ولی ما مقصدمان ورزنه نبود. غروب خورشید نزدیک بود و می خواستیم زودتر به جنوب برسیم. دیدار باتلاق گاوخونی را رها کردیم. از کتاب گاوخونی جعفر مدرس صادقی حرف زدیم. از فیلمی که بر اساس این کتاب ساخته شده بود. چه قدر جفت شان خوب بودند...راندیم سمت حسن آباد. بعد وارد جاده ای شدیم که روی نقشه اتوبان 15خرداد نامیده شده بود. اما یک جاده نخی دو طرفه ی کم رفت و آمد بود. از یخچال رد شدیم. به روستای مالواجرد رسیدیم. معدن های اطرافش محل آمد و شد تریلی های زیادی بود. حتم این معدن ها برای صاحبان شان درآمدهای کلانی را به ارمغان می آورند. کنار مسجدی در انتهای روستا کنار جاده چای خوردیم. به عبور روباهی دم بزرگ از کنار جاده خیره شدیم و راه افتادیم به سمت رامشه... غروب شده بود. خورشید زرد پشت کوه ها در کار غروب بود. کوه ها به رنگ بنفش در آمده بودند. بیابان تا پای کوه ها به رنگ قهوه ای بود. خورشید در سمت راست جاده در حال غروب بود. در سمت چپ جاده آسمان به رنگ ارغوانی درآمده بود. ترکیب رنگ فوق العاده ای بود... بالاخره به امین آباد رسیدیم و افتادیم توی اتوبان اصفهان-شیراز. بعد از 10 دقیقه به ایزدخواست رسیدیم. قلعه اش دیدنی بود. ولی دیگر شب شده بود. تصمیم گرفتیم تا آباده برویم. آسمان صاف و پر از ستاره بود. چند دقیقه ای ایستادیم و به آسمان پر از ستاره نگاه کردیم. شکوه ستارگان بر فراز آسمان شب... می توانم بگویم ماه ها بود که چنین آسمانی ندیده بودم... بعد از ساعتی به آباده رسیدیم.